Van kloof naar kasba

Eerlijk gezegd dachten we dat het vandaag een onbeduidend dagje zou worden, maar het werd een behoorlijk gevulde dag met bijzondere momenten.

Via de route van de Duizend Kasba's reden we naar onze volgende bestemming. Na zoveel keer het woord kasba genoemd te hebben is het misschien wel goed om uit te leggen wat het is. Kasba lijkt op het woord kasteel. En dat is het ook wel in vele opzichten. Zo heeft een Kasba 4 uitkijktorens, een binnenplaats, de mogelijkheid tot het huisvesten van meerdere families en generaties. Het bestaat veelal uit 3 tot 4 verdiepingen, waar op de begane grond de dieren leven. De kasba betekent ook status. En status in deze regio had je als je handelaar was en dus je eigendommen moest beschermen. Om die reden ook dat hier zoveel kasba's te vinden zijn. Hier eindigt namelijk de Sahara en begint het gebergte. De Dadelkloof is de doorgangsroute van Timbuktu naar Egypte. Onze eindbestemming Aït Ben Haddoe is werelderfgoed en was dé handelsplek tussen de handelaren uit de landen uit de sub-Sahara en Marrakesh.

Zover dus de reden van de vele Kasba's die hier langs de route te vinden zijn. De kasba's zijn allemaal opgetrokken uit klei en stro, dus heel veel water kan het ook niet verdragen. Mensen zijn dus altijd bezig met hun huis te renoveren., anders smelt of zakt het in als een zandsculptuur. Mooi om te zien dat men dat ook op de traditionele wijze nog doet en er niet ondertussen plaats is gemaakt voor cement en beton.

We krijgen een rondleiding door een van de bekendere kasba's. Op het 50 dirham biljet van Hassan II staat ook deze kasba. Zo krijgen we veel kijk op de leefwijze van de mensen die hier woonden. Een man mocht 4 vrouwen hebben en uiteraard waren er daardoor ook veel dochters. Deze vrouwen leven allemaal met elkaar en vooral in donkere kamers. Het was niet de bedoeling dat vrouwen zich aan de buitenwereld vertoonden.  De uitkijktorens hebben schuine openingen naar buiten. Hiermee kon men de indringers zien, maar niet andersom. Deuren zijn van zeer zwaar tamarindehout en er werd in die tijd al gebruik gemaakt van een sleutel en een pinverbinding. Alhoewel de pin een flinke balk is. Bijzonder hoe gemakkelijk het desondanks wel geopend en gesloten kan worden met een sleutel van zo'n 40 cm lengte.
  
Steeds duidelijker wordt nu ook hoe de tijdperken hier liggen. De berberdynastie  en nomaden gaan al terug tot de 12e eeuw, de Arabieren kwamen rond 800 de Islam verspreiden. De Arabieren konden zich in de architectuur van de Berbers wel vinden, maar versierden het meer met mozaiek en cederplafonds. De joden zijn vooral na de Spaanse inquisitie naar Marokko getrokken. Na de verovering op Grenada verlieten de Moslims zuid Spanje. Deze volkeren hebben eeuwenlang vredelievend in Marokko samengeleefd, alhoewel de Joden en Christenen nog zeer kleine groeperingen zijn. De Franse invloeden stammen uit de tijd rond 1912  tot de onafhankelijkheid van Marokko in de jaren vijftig.

We reizen verder door de vallei van de rozen (alles is roze en sterk geurend daar en staat in het teken van rozen die in de 1e week van mei de hele stad versieren) naar Ouarzazate. Dit is echt een mamma appelsap.... want je spreekt het uit als "Waar ze zate".  Deze stad is het Hollywood van de Woestijn, waar vele filmproducties of scenes uit films zijn opgenomen. Denk aan Lawrence of Arabia, Ten Commandments, Indiana Jones, The living daylights, The Bible,  Gladiator, The Mummy, Asterix & Oberlix, Prison Break. Het landschap van de Sahara, maar ook de hoge Atlas (waar 's winters sneeuw ligt), bieden allerlei mogelijk voor het ensceneren van plekken uit het midden-oosten, maar ook China en Siberie. We nemen een kijkje bij de Atlas studio's waar opnames zijn gemaakt voor onder andere bovenstaande films.  Leuk om de decors te zien van de Romeinse tijd, de Middeleeuwen en Egypte. Decorstukken zijn van piepschuim, alhoewel de grote menhir alsnog behoorlijk zwaar is en ik mezelf nog steeds geen Asterix voel. Het gezegde van boven bont en van onderen stront komt ook bij me op. Alleen hier geldt vóór en achter. De decors zijn soms al enorm en geven je echt een gevoel in een paleis of in Luxor te staan, maar we worden gewezen op de juiste filmhoek waarna de illusie wordt gewekt die je ook op het filmdoek ziet en het allemaal nog grootser lijkt.

        
Uiteindelijk komen we aan bij ons hotel wat uitzicht biedt op de heuvel waarop Ksar Aït Ben Haddoe is gebouwd. Een Ksar is eigenlijk een dorp met enkele kasba's en huizen van boeren eromheen. Alleen een deels opgedroogde rivier in de vallei scheidt ons van deze bijzondere plek.
 
'S avonds wandelen we met Hassan helemaal naar boven. Ook in deze omgeving zijn filmopnames gemaakt. Bovenop de heuvel staat een graanopslag. De oudste bank ter wereld noemt men het. Graan en zout waren namelijk de betaalmiddelen. Zodoende ook bovenop de heuvel de plek die het meest veilig moest zijn voor dieven. Het water van het zwembad als wat er uit de (douche)kraan komt is trouwens ook zout. Dit heeft alles te maken met de zoutmijnen in deze omgeving.
 
We gaan niet laat slapen. Het bed is zo hard als een plank, maar we wennen er ondertussen aan. Aan Hassan hebben we trouwens een waanzinnige reisleider. Zeker met de kinderen. De avond in de Todrakloof heeft hij aan Kjeld en een ander meisje uit de groep Arabische les gegeven.